8/8/88

   شب است و منادى ندا مى کند

مریدان حق را صدا مى کند

که امشب در رحمت خویش را

خدا بر رخ خلق وا مى کند

ز خمخانه شب شراباً طهورا

به پیمانه انّما مى کند

ز رحمت به موسى بن جعفر خدا

گران هدیه اى را عطا مى کند

به نجمه عطا کرده حق آیتى

که حق را ز باطل جدا مى کند

قدم زد على بن موسى به عالم

که عالم بر او اقتدا مى کند

به شمس الضحى داده شمس الشموسى

کز او شمس کسب ضیا مى کند

درخشید رخشنده مهرى که مهرش

مس قلب ما را طلا مى کند

چو جدّش ز رفعت برد گوى سبقت

که صبر بلا در قضا مى کند

ز نام على نام او گشته مشتق

که توصیف او هل اتى مى کند

بود عصمت فاطمى را دُر ناب

که شرم از رخ او حیا مى کند

بود او حَسَن را علمدار صلحى

که پاینده دین خدا مى کند

بود وارث نهضت سرخ عاشور

که کاخ ستم را فنا مى کند

بود در عبادت چو زین العباد

که بر شیعیانش دعا مى کند

چو بحرالعلوم است دریایى از علم

که فکر بشر کیمیا مى کند

ز فقه الرضا زنده شد فقه صادق

که تضمین آن با ولا مى کند

اگر اژدها کرد موسى عصا را

رضا این عمل بى عصا مى کند

کند زنده در پرده تصویر شیران

ببین پور موسى چه ها مى کند

اگر آهویى را به دامى ببیند

ز دام بلایش رها مى کند

بود او طبیبى که بى نسخه درمان

ز ما دردها را دوا مى کند

چو بابش بود مظهر جود و بخشش

که حاجات ما را روا مى کند

ز بس که رئوف است از ما خدا را

ز فرط رضایش رضا مى کند

رسول خدا را بود پاره تن

که وصفش رسول خدا مى کند

خدا را زیارت کند هر که او را

زیارت به صدق و صفا مى کند

به دیدار قبرش رود هر که یک بار

تلافى آن را سه جا مى کند

به «ژولیده» او داده قولى که فردا

به قولى که داده وفا مى کند

مژده ای اهل رضا روی رضا پیدا شد

جلوه حسن الهی به فضا پیدا شد

ضعفا روی به گلزار ولایت آرید

که گل روی معین الضعفا پیدا شد

غنچه نجمه به دامان سحر گاه شکفت

بوی گل در نفس باد صبا پیدا شد

علوی طلعت او آینه حسن خداست

بر همه آینه حسن خداپیدا شد

موسی آن طلعت نادیده که در طور ندید

صبحدم در حرم موسی ما پیدا شد

جلوه باطن اسرار نهان را نگرید

به خدا آینه غیب نما پیدا شد

جان فشانید که جانان دو عالم آمد

درد آرید که ناگفته دوا پیدا شد

نجمه را نجمه نخوانید خدا می داند

این سپهریست کز او شمس ضحی پیدا شد

به دعا دست برآرید چرا خاموشید؟

قبله حاجت ارباب دعا پیدا شد

چنگ بر چنگ زن آهنگ غریبی بنواز

چه نشستی که غریب الغربا پیدا شد

کعبه جان به حرم خانه موسی آمد

یا که در مروه دل نور صفا پیدا شد

سوره فتح بخوانید علی می آید

آیت صبر بیارید رضا پیدا شد

با قضا گوی که مولای قدر می آید

با قدر گوی که سلطان قضا پیدا شد

اهل ایران همه جان از پی ایثار آرید

که ولی نعمت و مولای شما پیدا شد

کیمیایی نظری آمده کز یک نگهش

ازدرون سیه سنگ طلا شد

اختر برج ولایت چه مبارک سرزد

ماه افلاک ولایت چه بجا پیدا شد

گرچه گفتند که در خوف ورجا باید بود

خوف از خویش برانید رجا پیدا شد

آمد از راه کریمی که به باب کرمش

تاج شاهی به قدمهای گدا پیدا شد

ای زغم خسته برو غصه به دیا افکن

ای گره بسته بیا عقده گشا پیدا شد

برق رحمت زد و اوراق غضب را سوزاند

قلم عفو پی محو خطا پیدا شد

نقش شیر از نگهش شیر ژیانی گردید

بی عصا معجز موسی و عصا پیدا شد

نه به محشر نه به برزخ نه به میزان نه صراط

این چراغیست که نورش همه جا پیدا شد

لاله آرزوی آل محمد رویید

گوهر گمشده اهل ولا پیدا شد

تا چو (میثم)به درش دست گدائی نگرفت

کس ندانست در این خانه چه ها پیدا شد

                                    حاج غلامرضا سازگار

 

زندگی نامه امام علی بن موسی الرضا ( علیه السلام )                        مقدمه :                         امام علی ‌بن موسی ‌الرضا علیه‌ السلام هشتمین امام شیعیان                         از سلاله پاک رسول خدا و هشتمین جانشین پیامبر مکرم اسلام                         می‌ باشند .                         ایشان در سن 35 سالگی عهده‌ دار مسئولیت امامت و رهبری                         شیعیان گردیدند و حیات ایشان مقارن بود با خلافت خلفای                         عباسی که سختی ‌ها و رنج بسیاری را بر امام روا داشتند و                         سرانجام مامون عباسی ایشان را در سن 55 سالگی به شهادت                         رساند . در این نوشته به طور خلاصه ، بعضی از ابعاد                         زندگانی آن حضرت را بررسی می نماییم .                         نام ، لقب و کنیه امام :                         نام مبارک ایشان علی و کنیه آن حضرت ابوالحسن و مشهور ترین                         لقب ایشان " رضا " به معنای " خشنودی " می‌ باشد . امام                         محمد تقی علیه‌ السلام امام نهم و فرزند ایشان سبب نامیده                         شدن آن حضرت به این لقب را اینگونه نقل می‌ فرمایند : "                         خداوند او را رضا لقب نهاد زیرا خداوند در آسمان و رسول                         خدا و ائمه اطهار در زمین از او خشنود بوده‌ اند و ایشان                         را برای امامت پسندیده اند و همینطور ( به خاطر خلق و خوی                         نیکوی امام ) هم دوستان و نزدیکان و هم دشمنان از ایشان                         راضی و خشنود بود‌ند " .                         یکی از القاب مشهور حضرت " عالم آل محمد " است . این لقب                         نشانگر ظهور علم و دانش ایشان می‌ باشد . جلسات مناظره                         متعددی که امام با دانشمندان بزرگ عصر خویش ، بویژه علمای                         ادیان مختلف انجام داد و در همه آنها با سربلندی تمام                         بیرون آمد دلیل کوچکی بر این سخن است ، که قسمتی از این                         مناظرات در بخش " جنبه علمی امام " آمده است . این توانایی                         و برتری امام ، در تسلط بر علوم یکی از دلایل امامت ایشان                         می‌ باشد و با تأمل در سخنان امام در این مناظرات ، کاملاً                         این مطلب روشن می‌ گردد که این علوم جز از یک منبع وابسته                         به الهام و وحی نمی‌ تواند سرچشمه گرفته باشد .                         پدر و مادر امام :                         پدر بزرگوار ایشان امام موسی کاظم ( علیه السلام ) پیشوای                         هفتم شیعیان بودند که در سال 183 ه.ق. به دست هارون عباسی                         به شهادت رسیدند و مادر گرامی شان " نجمه " نام داشت .                         تولد امام :                         حضرت رضا ( علیه السلام ) روز پنج شنبه یا جمعه ، در                         یازدهم ذیقعده‌ الحرام سال 148 هجری ، یک سال پس از شهادت                         امام جعفر صادق علیه السلام در مدینه منوره دیده به جهان                         گشودند . از قول مادر ایشان نقل شده است که : " هنگامی ‌که                         به حضرتش حامله شدم به هیچ وجه ثقل حمل را در خود حس نمی‌                         کردم و وقتی به خواب می ‌رفتم ، صدای تسبیح و تمجید حق                         تعالی و ذکر " لااله‌ الاالله " را از شکم خود می ‌شنیدم ،                         اما چون بیدار می ‌شدم دیگر صدایی بگوش نمی رسید . هنگامی                         ‌که وضع حمل انجام شد ، نوزاد دو دستش را به زمین نهاد و                         سرش را به سوی آسمان بلند کرد و لبانش را تکان می ‌داد ؛                         گویی چیزی می ‌گفت " .                         نام : علىّ ، صلوات اللّه و سلامه علیه .                         کنیه : ابوالحسن ثانى ، ابوعلىّ و ... .                         القاب : رضا ، صابر ، زکىّ ، وفىّ ، ولىّ ، رضىّ ، ضامن ،                         غریب ، نورالهدى ، سراج اللّه ، غیظ المحدّثین ، غیاث                         المستغیثین و ... .                         پدر : امام موسى کاظم ، باب الحوائج إلى اللّه علیه السلام                         .                         مادر : شقراء ، معروف به خیزران ، امّ البنین ، و بعضى                         گفته اند : نجمه بوده است .                         نظیر این واقعه ، هنگام تولد دیگر ائمه و بعضی از پیامبران                         الهی نیز نقل شده است ، از جمله حضرت عیسی که به اراده                         الهی در اوان تولد ، در گهواره لب به سخن گشوده و با مردم                         سخن گفتند که شرح این ماجرا در قرآن کریم آمده است .                         نقش انگشتر : حضرت داراى سه انگشتر بود ، که نقش هر کدام                         به ترتیب عبارتند از :                         " حَسْبىَ اللّهُ " ، " ما شاءَ اللّهُ وَ لا قُوَّةَ إلاّ                         بِاللّهِ " ، " وَلیی اللّهُ " .                         امامت حضرت رضا ( علیه السلام ) :                         امامت و وصایت حضرت رضا ( علیه السلام ) بار ها توسط پدر                         بزرگوار و اجداد طاهرین شان و رسول اکرم ( صلی الله و علیه                         و اله ) اعلام شده بود . به خصوص امام کاظم ( علیه السلام                         ) بار ها در حضور مردم ایشان را به عنوان وصی و امام بعد                         از خویش معرفی کرده بودند که به نمونه‌ ای از آنها اشاره                         می ‌نمائیم .                         یکی از یاران امام موسی کاظم ( علیه السلام ) می ‌گوید : "                         ما شصت نفر بودیم که موسی بن‌ جعفر به جمع ما وارد شد و                         دست فرزندش علی در دست او بود .                         فرمود : " آیا می‌ دانید من کیستم ؟ "                         گفتم : " تو آقا و بزرگ ما هستی " .                         فرمود : " نام و لقب من را بگوئید " .                         گفتم : " شما موسی بن جعفر بن محمد هستید " .                         فرمود : " این که با من است کیست ؟ "                         گفتم : " علی بن موسی بن جعفر " .                         فرمود : " پس شهادت دهید او در زندگانی من وکیل من است و                         بعد از مرگ من وصی من می باشد " ".                         در حدیث مشهوری نیز که جابر از قول نبى ‌اکرم نقل می‌ کند                         امام رضا ( علیه السلام ) به عنوان هشتمین امام و وصی                         پیامبر معرفی شده‌ اند . امام صادق ( علیه السلام ) نیز                         مکرر به امام کاظم می ‌فرمودند که " عالم‌ آل ‌محمد از                         فرزندان تو است و او وصی بعد از تو می‌ باشد " .                         حدیث سلسلة الذهب :                         در طول سفر امام به مرو ، هر کجا توقف می‌ فرمودند ، برکات                         زیادی شامل حال مردم ان منطقه می شد . از جمله هنگامی‌ که                         امام در مسیر حرکت خود وارد نیشابور شدند و در حالی که در                         محملی قرار داشتند از وسط شهر نیشابور عبور کردند . مردم                         زیادی که خبر ورود امام به نیشابور را شنیده بودند ، همگی                         به استقبال حضرت آمدند . در این هنگام دو تن از علما و                         حافظان حدیث نبوی ، به همراه گروه ‌های بیشماری از طالبان                         علم و اهل حدیث و درایت ، مهار مرکب را گرفته و عرضه                         داشتند : " ای امام بزرگ و ای فرزند امامان بزرگوار ، تو                         را به حق پدران پاک و اجداد بزرگوارت سوگند می‌ دهیم که                         رخسار فرخنده خویش را به ما نشان دهی و حدیثی از پدران و                         جد بزرگوار تان پیامبر خدا برای ما بیان فرمایی تا یادگاری                         نزد ما باشد " .                         امام دستور توقف مرکب را دادند و دیدگان مردم به مشاهده                         طلعت مبارک امام روشن گردید . مردم از مشاهده جمال حضرت                         بسیار شاد شدند به طوری که بعضی از شدت شوق می‌ گریستند و                         آنهایی که نزدیک ایشان بودند ، بر مرکب امام بوسه می‌ زدند                         . ولوله عظیمی در شهر طنین افکنده بود به طوری که بزرگان                         شهر با صدای بلند از مردم می‌ خواستند که سکوت نمایند تا                         حدیثی از آن حضرت بشنوند . تا اینکه پس از مدتی مردم ساکت                         شدند و حضرت حدیث ذیل را کلمه به کلمه از قول پدر گرامی                         شان و از قول اجداد طاهرین شان به نقل از رسول خدا و به                         نقل از جبرائیل از سوی حضرت حق سبحانه و تعالی املاء                         فرمودند : " کلمه لااله‌ الاالله حصار من است پس هر کس آن                         را بگوید داخل حصار من شده و کسیکه داخل حصار من گردد ایمن                         از عذاب من خواهد بود . "                         سپس امام فرمودند : " اما این شروطی دارد و من خود از جمله                         آن شروط هستم " .                         این حدیث بیانگر این است که از شروط اقرار به کلمه لااله‌                         الاالله که مقوم اصل توحید در دین می‌ باشد ، اقرار به                         امامت آن حضرت و اطاعت و پذیرش گفتار و رفتار امام می‌                         باشد که از جانب خداوند تعالی تعیین شده است . در حقیقت                         امام شرط رهایی از عذاب الهی را توحید و شرط توحید را قبول                         ولایت و امامت می‌ دانند .                                          اخلاق و منش امام :                         خصوصیات اخلاقی و زهد و تقوای آن حضرت به گونه ای بود که                         حتی دشمنان خویش را نیز شیفته و مجذوب خود کرده بود . با                         مردم در نهایت ادب تواضع و مهربانی رفتار می کرد و هیچ گاه                         خود را از مردم جدا نمی نمود .                         یکی از یاران امام می گوید : " هیچ گاه ندیدم که امام رضا                         ( علیه السلام ) در سخن بر کسی جفا ورزد و نیز ندیدم که                         سخن کسی را پیش از تمام شدن قطع کند . هرگز نیازمندی را که                         می توانست نیازش را برآورده سازد رد نمی کرد در حضور دیگری                         پایش را دراز نمی فرمود . هرگز ندیدم به کسی از خدمتکارانش                         بدگوئی کند . خنده او قهقه نبود بلکه تبسم می فرمود . چون                         سفره غذا به میان می آمد ، همه افراد خانه حتی دربان و                         مهتر را نیز بر سر سفره خویش می نشاند و آنان همراه با                         امام غذا می خوردند . شب ها کم می خوابید و بسیاری از شب                         ها را به عبادت می گذراند . بسیار روزه می گرفت و روزه سه                         روز در ماه را ترک نمی کرد . کار خیر و انفاق پنهان بسیار                         داشت . بیشتر در شب های تاریک ، مخفیانه به فقرا کمک می                         کرد ".                         یکی دیگر از یاران ایشان می گوید : " فرش آن حضرت در                         تابستان حصیر و در زمستان پلاسی بود . لباس او در خانه                         درشت و خشن بود ، اما هنگامی که در مجالس عمومی شرکت می                         کرد ، خود را می آراست ( لباس های خوب و متعارف می پوشید )                         . شبی امام میهمان داشت ، در میان صحبت چراغ ایرادی پیدا                         کرد ، میهمان امام دست پیش آورد تا چراغ را درست کند ، اما                         امام نگذاشت و خود این کار را انجام داد و فرمود : " ما                         گروهی هستیم که میهمانان خود را به کار نمی گیریم " .                         شخصی به امام عرض کرد : " به خدا سوگند هیچکس در روی زمین                         از جهت برتری و شرافت اجداد ، به شما نمی رسد " . امام                         فرمودند : " تقوی به آنان شرافت داد و اطاعت پروردگار آنان                         را بزرگوار ساخت " .                         مردی از اهالی بلخ می گوید : " در سفر خراسان با امام رضا                         ( علیه السلام ) همراه بودم . روزی سفره گسترده بودند و                         امام همه خدمتگذران حتی سیاهان را بر آن سفره نشاند تا                         همراه ایشان غذا بخورند . من به امام عرض کردم : " فدایت                         شوم بهتر است اینان بر سفره ای جداگانه بنشینند " . امام                         فرمود : " ساکت باش ، پروردگار همه یکی است . پدر و مادر                         همه یکی است و پاداش هم به اعمال است " .                         یاسر ، خادم حضرت می گوید : " امام رضا ( علیه السلام ) به                         ما فرموده بود : " اگر بالای سرتان ایستادم ( و شما را                         برای کاری طلبیدم ) و شما مشغول غذا خوردن بودید بر نخیزید                         تا غذای تان تمام شود ، به همین جهت بسیار اتفاق می افتاد                         که امام ما را صدا می کرد و در پاسخ او می گفتند : " به                         غذا خوردن مشغولند " و آن گرامی می فرمود : " بگذارید غذای                         شان تمام شود " " .                         یکبار غریبی خدمت امام رسید و سلام کرد و گفت : " من از                         دوستداران شما و پدران و اجداد تان هستم . از حج بازگشته                         ام و خرجی راه را تمام کرده ام اگر مایلید مبلغی به من                         مرحمت کنید تا خود را به وطنم برسانم و در آنجا معادل همان                         مبلغ را صدقه خواهم داد زیرا من در شهر خویش فقیر نیستم و                         اینک در سفر نیازمند مانده ام " . امام برخاست و به اطاقی                         دیگر رفت و از پشت در دست خویش را بیرون آورد و فرمود : "                         این دویست دینار را بگیر و توشه راه کن و لازم نیست که از                         جانب من معادل آن صدقه دهی " .                         آن شخص نیز دینار ها را گرفت و رفت . از امام پرسیدند : "                         چرا چنین کردید که شما را هنگام گرفتن دینار ها نبیند ؟ "                         فرمود : " تا شرمندگی نیاز و سوال را در او نبینم " .                         امامان معصوم و گرامی ما در تربیت پیروان و راهنمایی ایشان                         تنها به گفتار اکتفا نمی کردند و در مورد اعمال آنان توجه                         و مراقبت ویژه ای مبذول می داشتند .                         یکی از یاران امام رضا ( علیه السلام ) می گوید : " روزی                         همراه امام به خانه ایشان رفتم . غلامان حضرت مشغول بنایی                         بودند . امام در میان آنها غریبه ای دید و پرسید : " این                         کیست ؟ " عرض کردند : " به ما کمک می کند و به او دستمزدی                         خواهیم داد " . امام فرمود : " مزدش را تعیین کرده اید ؟ "                         گفتند : " نه هر چه بدهیم می پذیرد " . امام برآشفت و به                         من فرمود : " من بار ها به اینها گفته ام که هیچکس را                         نیاورید مگر آنکه قبلا مزدش را تعیین کنید و قرارداد                         ببندید . کسی که بدون قرارداد و تعیین مزد ، کاری انجام می                         دهد ، اگر سه برابر مزدش را بدهی باز گمان می کند مزدش را                         کم داده ای ولی اگر قرارداد ببندی و به مقدار معین شده                         بپردازی از تو خشنود خواهد بود که طبق قرار عمل کرده ای و                         در این صورت اگر بیش از مقدار تعیین شده چیزی به او بدهی ،                         هر چند کم و ناچیز باشد؛ می فهمد که بیشتر پرداخته ای و                         سپاسگزار خواهد بود " " .                         خادم حضرت می گوید : " روزی خدمتکاران میوه ای می خوردند .                         آنها میوه را به تمامی نخورده و باقی آنرا دور ریختند .                         حضرت رضا ( علیه السلام ) به آنها فرمود : " سبحان الله                         اگر شما از آن بی نیاز هستید ، آنرا به کسانی که بدان                         نیازمندند بدهید " " .                         مختصری از کلمات حکمت‌ آمیز امام :                         امام فرمودند : " دوست هر کس عقل اوست و دشمن هر کس جهل و                         نادانی و حماقت است " .                         امام فرمودند : " علم و دانش همانند گنجی می‌ ماند که کلید                         آن سئوال است ، پس بپرسید . خداوند شما را رحمت کند زیرا                         در این امر چهار طایفه دارای اجر می‌ باشند :                         1- سئوال کننده                         2- آموزنده                         3- شنونده                         4- پاسخ دهنده "                         امام فرمودند : " مهرورزی و دوستی با مردم نصف عقل است " .                         امام فرمودند : " چیزی نیست که چشمانت آنرا بنگرد مگر آنکه                         در آن پند و اندرزی است " .                         امام فرمودند : " نظافت و پاکیزگی از اخلاق پیامبران است "

---

 

درج نظر خصوصی